Hoe weet je als je ogen gesloten zijn waar je handen zijn, of je neus of je oren? Hoeveel kracht heb je nodig om een potlood op te tillen of ermee te tekenen? Hoe hoog moeten onze voeten opgetild worden om over een drempel te stappen? We hoeven de drempel niet eerst op te meten… Het is iets dat zo automatisch gebeurt dat we er niet bij stilstaan. Maar nu dus wel even…

Proprioceptie, letterlijk ‘zelfwaarneming’,  werd door de ontdekker, de Britse neurofysioloog Charles Sherrington, ons geheime zesde zintuig genoemd. Dat klinkt mysterieus en dat blijft het voor mij ook een beetje… Via proprioceptie nemen we onze houding en spiergevoel in de ruimte waar zodat we veilig kunnen bewegen. Lichaamsgewaarwording hangt in deze context samen met drie factoren, namelijk het zien, de evenwichtsorganen en proprioceptie. De samenwerking laat ons optimaal veilig bewegen en als een van de drie minder goed functioneert, nemen de andere het voor een deel over.

Proprioceptie is daarbij het moeilijkst te vervangen. Het is onmisbaar voor ons gevoel van onszelf. Dankzij proprioceptie voelen we ook dat ons lichaam ons toebehoort. Dat klinkt als nogal wat! In De man die zijn vrouw voor een hoed hield van Oliver Sacks staat een verhaal waarin een vrouw dit zesde zintuig ‘verloren is’ na inname van bepaalde medicatie, en daarmee haar gevoel van een/haar eigen lichaam! Ze is haar lichaamsperceptie en lichaamsidentiteit kwijtgeraakt. Ook in minder extreme mate kan het een disbalans veroorzaken, denk aan kinderen, maar ook volwassenen kunnen ‘eronder lijden’, die zich vaak stoten of vallen of branden aan iets…

Razendsnel zenden receptoren in spieren, pezen en gewrichten signalen naar het centraal zenuwstelsel. Je zou je daarbij kunnen voorstellen dat onze spieren, gewrichten en pezen hun eigen ‘tastzin’ bezitten waarmee ze de ruimte waarin we bewegen verkennen. In yogahoudingen verkennen we ons lichaam in de ruimte in allerlei vormen: ondersteboven, balancerend op de handen of op één been, achteroverbuigend of voorover. Steeds zoekt het lichaam daarin naar de juiste balans, en spreken we (onder andere) dat zesde zintuig aan. We nemen dat bewust waar en versterken daarmee ons gevoel van ‘zelf’ – zonder dat ‘het ego’ ertussen schuift.

Nota bene: als je dronken bent werkt dit zesde zintuig niet meer zo helder, vandaar dat bij een alcoholtest gevraagd wordt met je ogen dicht het puntje van je neus aan te raken…

 

Lisette Erdtsieck / critical alignment yoga / Oefenruimte Voor Yoga