Een stapje van Monki Mind naar Wild Mind

Ik was op een korte meditatie- en schrijfretraite in Usquert*om mijn ‘monki mind’ wat te temmen. In een klein groepje, de meeste andere deelnemers waren Boeddhist, maakten we kennis met de schrijfmethode van Natalie Goldberg via haar boeken Writing down the Bones en Wild Mind. Het eerst genoemde boek werd in de jaren tachtig voor het eerst gepubliceerd en vindt nog steeds gretig aftrek onder schrijfliefhebbers. Een van de redenen is dat ze schrijven heel serieus neemt, en voor iedereen (ook niet schrijvers) van waarde, en zich tegelijkertijd verre houdt van opvattingen over wat Literatuur is of zou moeten zijn. Ze geeft tips over hoe je schrijven als een practice kunt benaderen, net als yoga en meditatie. Hoe het je anders kan leren kijken, vanuit een ‘wild mind’ in plaats van onze voorgeprogrammeerde blik.
Een van de parallellen tussen schrijven en mediteren (en yoga) is dat je die monki mind in zicht krijgt. Dat zijn bijvoorbeeld de stemmetjes die zeggen dat je je tijd aan het verdoen bent, dat je wel wat nuttigers zou moeten doen, dat het volkomen belachelijk is wat je opschrijft, dat je hier geen zin in hebt, dat echte schrijvers in je boekenkast staan. In yoga kan dat bijvoorbeeld zijn dat zij soepel is en jij niet, dat jij dat nooit zal kunnen en dat je het ook niet hoeft te proberen, dat je het ongemak voor je eigen veiligheid maar beter uit de weg kan gaan.
En dit geldt ook voor andere bezigheden uiteraard. Leren pianospelen bijvoorbeeld, of een nieuwe taal of een vechtsport of schilderen of….vul maar in.
Dit fenomeen wordt ook wel de innerlijke criticus genoemd en soms kan die HEEL ERG overheersend zijn. Goldberg zet dit fenomeen tegenover de wild mind, de vrije ruimte zonder oordeel, waar creativiteit kan ontstaan zonder dat het aan bepaalde waardeoordelen moet voldoen. Deze mind (set), vele malen ruimdenkender dan dat grijpgrage aapje, put uit een andere bron: het zijn je eerste niet gecorrigeerde, ongecensureerde gedachten die vaak afgeschermd worden door alle meningen en overtuigingen en aannames van hoe het zou moeten, die nu voorrang krijgen. En die je kan observeren, je hoeft ze niet meteen uit te schreeuwen, en op kunt schrijven.
Hoe kun je daarmee de monki mind een beetje stiller laten worden? Ze heeft daar een heel eenvoudige manier voor. Door een timertje te zetten in een door jou vastgestelde tijd, bijvoorbeeld 10 minuten, en in die tijd met de hand te schrijven, zonder pauze om na te denken en zonder de pen van het papier te halen. En zonder te corrigeren. Spelfouten maken mag, graag zelfs, het laat zien dat je op een ander niveau bezig bent. Lose control, schrijft ze. Op deze manier daag je die monki mind uit: je hoeft het niet zo goed mogelijk te doen maar je moet het vooral doen. Je gedachten kunnen je vertellen wat ze willen, jij schrijft door. Vooral elke keer weer blijven schrijven. Net zoals je in meditatie en yoga ook al die stemmen voorbij kan horen komen en er niet op in hoeft te gaan. De wolkjes die passeren in het groter geheel van de hemel. En als je ‘in vaste patronen’ denken los laat, dan ontstaat er ruimte voor iets anders en kun je jezelf verrassen met wat je terugleest.
Net als je meditatie als een beoefening zou kunnen zien als iets waar je regelmaat in brengt en structuur, misschien vaste tijden, misschien een vaste plek, misschien dagelijks of drie keer per week gaat zitten, met aandacht en ook als je niet zo’n zin hebt, kun je dat ook doen met dit soort schrijven (of met wat je dan ook wilt beoefenen). De combinatie werkt ook goed. Eerst mediteren om te zien wat er omgaat – of op een stripje gaan liggen – gedachten en gevoelens laten passeren en vooral aanwezig te zijn. Daarna vanuit die aandacht gaan schrijven. En andersom werkt het ook merkte ik. Eerst vrijuit schrijven, eigenlijk je hoofd leeg schrijven zonder dat het ergens heen hoeft, en daarna gaan zitten. Of yoga-en. Of wat je dan ook met die frisse blik, die wilde mind wilt aangaan.